Proeftuin Bodem Veenweide Groote Veenpolder
20/12/2021
Verhoging van het grondwaterpeil moet de veenoxidatie in Nederland tegengaan en daarmee emissie van CO2 en bodemdaling. Maar er wordt nu ook gekeken naar bodemmaatregelen die, naast of aanvullend op water als middel, hierin een rol kunnen gaan spelen. Kansrijk gebied Groote Veenpolder wil in dit onderzoekstraject een spilfunctie gaan vervullen met de Proeftuin Bodem Veenweide Groote Veenpolder.
Bodemmaatregelen tegen veenoxidatie
Aan het nieuwe Veenweideprogramma 2021-2030 van Fryslân is een nieuwe zoekrichting toegevoegd om veenoxidatie af te remmen: de Programmalijn Bodem en Grondgebruik. Terwijl in de achterliggende jaren van veenweide in Nederland steeds watermaatregelen werden gezien als enige optie om veenoxidatie tegen te kunnen gaan, zijn daar sinds 2019 bodemmaatregelen als zoekrichting bij gekomen. Met name vanuit de landbouw is dit extra onderzoekspoor ingebracht.
Landelijk is Klei In Veen er als eerste mogelijk perspectiefvolle bodemmaatregel bij gekomen. Deze toepassing wordt in de Krimpenerwaard en in onze provincie in Delfstrahuizen in veldexperimenten uitgetest. Dit tegelijk met enkele jaren van onderzoek in het laboratorium van de Universiteit Utrecht. Op basis daarvan gaat nu landelijk meerjarig wetenschappelijk onderzoek los in het veld. Dat gaat samen met een verder uitproberen van manieren van verwerken en de aanvoer en logistiek van beschikbare, geschikte klei. Ook in Fryslân gaat deze bodemmaatregel verder in onderzoek binnen dat landelijke spoor. Niet alleen in Delfstrahuizen bij de melkveehouders Holtrop en Boon, maar nu ook in de Groote Veenpolder in de gemeente Weststellingwerf.
Pilot Overlagen
Melkveehouders in de Groote Veenpolder willen meerdere bodemmaatregelen gaan onderzoeken, die naar hun idee de emissie van CO2 uit veengrond kunnen verlagen. Zo is daar nu de pilot ‘Overlagen’ gestart. In dit project wordt op het maaiveld een laag grond opgebracht, terwijl de veenweide-ondergrond zelf niet wordt geroerd. De opgebrachte grondlaag kan de vochtnalevering veranderen en daarmee de vochthuishouding van de bodem als geheel. Negatieve effecten van een eventueel verhoogd slootpeil in de toekomst kunnen daarnaast worden verminderd, vanwege deze extra laag. Een eventuele inklink van veen tot onder de grondwaterstand heeft mogelijk geringere blootstelling van veen aan de lucht tot gevolg, en zo kan er verminderde veenoxidatie zijn. Minder veenoxidatie heeft minder emissie van CO2 tot gevolg en ook minder bodemdaling. Dat gaan we in de pilot Overlagen nader bekijken.
Foto: Nico van der Weerd (Initiatiefgroep Groote Veenpolder) en Erik van Veen (loonbedrijf Hoekstra) bekijken de dikte van de opgebrachte ‘overlaag’ bij deelnemend melkveehouder Formsma.
Naast het Overlagen wordt ook een demoveld Klei In Veen ingericht, net als in Delfstrahuizen en in de Krimpenerwaard. Met nog meer varianten van bodemmaatregelen ontstaat zo een heel bodem-onderzoeksterrein voor veenweide voor een aantal jaren. Onderzoekers richten het onderzoeksperceel in het voorjaar van 2022 in en gaan er vanaf dat najaar meten aan CO2-emissie en aan allerlei landbouwkundige waarden. Vanaf het najaar van 2022 is er zo een ‘proeftuin Bodem Veenweide’ voorhanden, waar onderzoekers, studenten en melkveehouders langskomen voor onderzoek en informatie over bodemmaatregelen voor veenweide. Het onderzoeksperceel zelf ligt aan de doorgaande weg bij Scherpenzeel/Spanga en is daardoor een geschikte locatie waar mensen gemakkelijk kunnen komen kijken en informatie over veenweide opdoen. Het bodemonderzoek daar gaat samen op met die op de beide locaties met Klei In Veen in Delfstrahuizen, waar ook een deel van het landelijke veenweide-onderzoek gaat plaatsvinden en al plaatsvindt.
De komende jaren van onderzoek zullen uitwijzen of bodemmaatregelen, naast watermaatregelen, ook voldoende perspectief kunnen geven voor veenweide in Nederland.
Foto: Bij een perceel van melkveehouder Steenbeek is de zode oppervlakkig gefreesd voordat de grondlaag wordt opgebracht. Hierdoor wordt de graslaag niet ‘ingekuild’ en kan het bodemleven straks goed enten met de op te brengen grondlaag.
Meer informatie over de proeftuin Bodem Groote Veenpolder is te vinden onder Onderzoeken en innovatie.